اثر برگ پاشی با سالیسیلیک اسید بر برخی از ویژگی های فیزیولوژیکی ذرت (Zea mays L.) در شرایط تنش خشکی

مقدمه تنش خشکی یکی از مهم­ترین عوامل محیطی است که بر روی رشد و نمو گیاه تاثیر گذاشته و عملکرد را کاهش می­دهد. سالیسیلیک اسید یک تنظیم­ کننده رشد است که نقش آن در ایجاد تحمل گیاهان به تنش­های محیطی از جمله تنش خشکی مورد بررسی قرار گرفته است. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اثر برگ­پاشی سالیسیلیک اسید در پاسخ به تنش خشکی در گیاه ذرت می­باشد. مواد و روش­ها به منظور بررسی برخی پاسخ­های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ذرت، رقم هیبرید سینگل کراس 704، به برگ­پاشی سالیسیلیک اسید در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با شش تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال 1392 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سالیسیلیک اسید (0 و 1 میلی مولار) و تنش خشکی (100، 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی) بودند. صفات مورد ارزیابی شامل ارتفاع بوته، وزن تر بوته، سطح برگ بوته، نشت یونی، محتوی نسبی آب برگ، رنگیزه­ های فتوسنتزی و آنزیم­های آنتی­ اکسیدان (شامل آسکوربات پراکسیداز، کاتالاز و پراکسیداز) بودند. یافته­ ها نتایج نشان داد که اعمال تنش خشکی در هر دو سطح، باعث کاهش معنی­دار محتوی نسبی آب، کلروفیل a، b و کلروفیل کل، وزن تر بوته، طول ساقه و سطح برگ گردید و این کاهش در تنش 50 درصد ظرفیت زراعی شدیدتر بود. همچنین هر دو سطح تنش و به‌ویژه تنش 50 درصد ظرفیت زراعی، افزایش معنی­دار نشت یونی و میزان فعالیت آنتی‌اکسیدان‌های آنزیمی کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز را به همراه داشت. در مقابل، برگ­پاشی بوته­ های ذرت در مرحله چهار برگی با سالیسیلیک اسید موجب افزایش محتوی نسبی آب، کلروفیل a، b و کلروفیل کل، فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان، وزن تر بوته و سطح برگ در هر دو شرایط تنش و عدم تنش خشکی گردید که البته تأثیر مثبت سالیسیلیک اسید در شرایط تنش خشکی بیشتر از شرایط عدم تنش بود. افزون بر این، در بالاترین سطح خشکی مصرف سالیسیلیک اسید کاهش 20 درصدی نشت یونی را به همراه داشت. نتیجه­ گیری سالیسیلیک اسید با حفاظت گیاه در برابر تنش خشکی باعث بهبود رشد و افزایش مقاومت به تنش می­گردد و در نهایت با توجه به ارزان بودن و در دسترس بودن سالیسیلیک اسید، استفاده از این ترکیب به‌صورت برون‌زا امکان کشت ذرت را در مناطق خشک و کم آب فراهم می­کند.